جهاد (اصطلاحات نظامی)جهاد در اصطلاح فقه نظامی به ایثار جان و مال در جنگ با دشمنان اسلام به منظور اعتلای پایگاه اسلام و اقامه شعائر دینی و ایمانی اطلاق می‌شود که دارای سه قسم است: جهاد ابتدایی، جهاد دفاعی و جهاد با بغاة. اهمیت مسئله جهاد به گونه‌ای است که در آیات و روایات نیز به آن اشاره شده است. ۱ - معنای لغویجهاد چنانچه از جَهد- به فتح جیم- باشد، به معنی سختی و مشقت است، و اگر از جُهد- به ضم جیم- باشد، به معنی توان و صرف نیروست. ۲ - معنای اصطلاحیدر اصطلاح شرع و فقه اسلامی به ایثار جان و مال در جنگ با دشمنان اسلام به منظور اعتلای پایگاه اسلام و اقامه شعائر دینی و ایمانی اطلاق می‌شود. ۳ - جهاد در قرآنخداوند متعال در این‌باره می‌فرماید: «انْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالًا وَ جاهِدُوا بِامْوالِکُمْ وَ انْفُسِکُمْ فی سَبیلِ اللَّهِ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُم انْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ برای جنگ با دشمن شیوه سبک و سنگین بار کوچ کنید و در راه خدا با مال و جان خود جهاد نمایید این کار برای شما سود دارد، چنانچه به آثار آن پی ببرید و آگاهی لازم را پیدا کنید.» و در جای دیگر می‌فرماید: «جاهِدُوا فی سَبیلِ‌اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ؛ در راه رضای خدا با دشمنان اسلام به طور کامل بجنگید و جهاد کنید.» ۴ - جهاد در روایاتدر روایات چنین می‌خوانیم: «مَثَلُ الُمجاهِدِ فی سَبیلِ اللَّهِ مَثَلُ الصَّائِمِ نَهارُهُ الْقائِمِ لَیْلُهُ حَتَّی یَرْجِعَ؛ رزمنده در راه خدا همانند کسی است که روزها روزه بگیرد و شب‌ها به شب زنده‌داری و عبادت مشغول شود.» ۴.۱ - روایتی از امام علیامام علی (علیه‌السّلام) فرمود: «الْجِهادُ بابٌ مِنْ ابْوابِ الْجَنَّةِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخاصَّةِ اوْلِیائِهِ؛ جهاد یکی از درهای بهشت است که خداوند آن را برای دوستان مخصوص خود بازکرده است.» ۵ - اقسام جهاداقسام جهاد به شرح زیر است: ۵.۱ - جهاد ابتداییجنگ با کافران و مشرکان (قبل از آنکه آنها به مسلمانان کاری داشته باشند) برای دعوت آنها به اسلام. فقهای امامیه وجوب این گونه جهاد را به اجازه امام عادل و بر حقّ (که یکی از دوازده امام معصوم (علیهم‌السّلام) باشند) یا به اجازه نائب امام که در این خصوص ولایت داشته باشد، مشروط دانسته‌اند. این قسم را «جهاد ابتدایی» می‌نامند. ۵.۲ - جهاد دفاعیجهاد دفاعی در صورتی است که دشمنان اسلام به مسلمانان حمله کنند. در این صورت، مسلمانان برای حفظ جان، مال، ناموس، دین و مرزهای خود با دشمن به پیکار برمی‌خیزند. جهاد دفاعی مشروط به اذن امام (علیه‌السّلام) نیست. ۵.۳ - جهاد با بغاةجنگ با بغاة و کسانی که بر امام (علیه‌السّلام) و حکومت اسلامی شوریده‌اند. ۶ - پانویس۷ - منبع• جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۴۵. |